Ο Καρκίνος του Τραχήλου της μήτρας. Συμπτώματα, πρόληψη και Εμβολιασμός

του Γιώργου Μονεμβασίτη, M.D. *, medlabnews.gr

Η τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου έχει αφιερωθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τον Καρκίνο του Τραχήλου στην υπενθύμιση όλων των δυνατοτήτων, που υπάρχουν σήμερα για την πρόληψη αυτής της σοβαρότατης και δυστυχώς πολύ συχνά εμφανιζόμενης νόσου σε παγκόσμια κλίμακα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2007 με σκοπό την εκστρατεία πληροφόρησης και πρόληψης κατά του Καρκίνου του τραχήλου (ECCA) ξεκίνησε την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Πρόληψης του Καρκίνου του Τραχήλου, και αφορά τις γυναίκες της Ευρώπης, ώστε να μάθουν τι χρειάζεται να κάνουν για να προλάβουν την ασθένεια και να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες, όπου αυτές είναι απαραίτητες, και τους έχοντες εξουσία, αλλά και εργαζόμενους σε κάθε βαθμίδα στη δημόσια υγεία στην Ευρώπη, για να καταλάβουν τα οφέλη των προγραμμάτων πρόληψης και να δώσουν προτεραιότητα στην εφαρμογή τους ή στην εντατικοποίηση αυτής.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Στην Ευρώπη, 10,6 ανά 100.000 γυναίκες είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας το 2008. Αυτό αντιστοιχεί στο περίπου 4% του συνόλου των καρκίνων που διαγιγνώσκονται στις γυναίκες. Σχεδόν το 1% όλων των γυναικών θα αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κατά τη διάρκεια ζωής τους στην Ευρώπη. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τώρα είναι διαθέσιμο ένα εμβόλιο για την προστασία από τις συχνότερες μορφές ιού του ανθρώπινου θηλώματος (HPV), που εμπλέκεται στον καρκίνο του τραχήλου, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας πιθανότατα θα γίνει λιγότερο συχνός στο μέλλον. 

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μία νόσος που προλαμβάνεται και θεραπεύεται αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως. Πάνω από το 80% των γυναικών στις οποίες ο καρκίνος διαγνώστηκε σε ένα πρώιμο στάδιο θεραπεύονται πλήρως.

Η βασική αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV ιός) και συγκεκριμένα η λοίμωξη από περίπου 15 τύπους του συγκεκριμένου ιού (υπάρχουν πάνω από 120 τύποι συνολικά). Ο ιός μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής αλλά και μέσω δερματικής επαφής με οποιοδήποτε μολυσμένο σημείο του σώματος.

Εκτιμάται ότι το 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών έρχονται σε επαφή με τον ιό, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Οι περισσότερες γυναίκες αναπτύσσουν αντισώματα εναντίον του ιού, αλλά στο 20-30% αυτών ο ιός μπορεί να παραμείνει και να δημιουργήσει προκαρκινικές βλάβες. Κάποιες από αυτές τις βλάβες είναι δυνατό να μετατραπούν σε καρκίνο αν δε διαγνωστούν έγκαιρα. Τα καλά νέα είναι ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας εξελίσσεται αργά, και ως εκ τούτου μπορεί να ανιχνευθεί αρκετά έγκαιρα, όταν η αλλοίωση βρίσκεται ακόμα σε προ-καρκινικό στάδιο.

Τη λοίμωξη από HPV δε μπορεί κανείς να την αντιληφθεί άμεσα και χωρίς εξετάσεις, καθώς προκαλεί «σιωπηλή» λοίμωξη, δεν εμφανίζει δηλαδή συμπτώματα.

Κι όμως, οι γυναίκες στην Ελλάδα, συνεχίζουν να αδιαφορούν, λόγω ελλιπούς ενημέρωσης κι αβεβαιότητας.

Ειδικότερα, στη χώρα μας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το 25-30% των Ελληνίδων κάνει τακτικό προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, με τεστ Παπανικολάου και HPV DNA test, ενώ το ποσοστό των εμβολιασμένων κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, ο οποίος ενοχοποιείται για τη νόσο, είναι μόνο 35% σε όλες τις ηλικίες.

Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Οι παράγοντες αυτοί είναι:


• Η πρώιμη έναρξη σεξουαλικών σχέσεων

• Ο μεγάλος αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων
• 
Η συνύπαρξη άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (π.χ. χλαμύδια)

• Το κάπνισμα

• Η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών

• Ο μεγάλος αριθμός κυήσεων και τοκετών
Ανοσοκαταστολή (πτώση της άμυνας του οργανισμού)

Στα πρώτα στάδια ο καρκίνος του τραχήλου δεν έχει κανένα σύμπτωμα. Στα μεταγενέστερα στάδια μπορεί να ευθύνεται για:


• Υδαρή, αιμορραγικά δύσοσμα υγρά από τον κόλπο

• Αιμορραγία του κόλπου μετά από σεξουαλική επαφή ή μεταξύ εμμήνων ρύσεων

• Πυελικό πόνο ή πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής

Η πρόληψη εξακολουθεί να είναι η καλύτερη θεραπεία και στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και έχει ονοματεπώνυμο: Παπ-Τεστ, το γνωστό τεστ Παπανικολάου. Καλοήθεις παθήσεις, όπως φλεγμονές (τραχηλίτιδες), φυματίωση ή κονδυλώματα, προκαλούν αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας. Γι’ αυτό όλες οι γυναίκες, με την έναρξη των ερωτικών τους επαφών, πρέπει οπωσδήποτε να κάνουν κάθε χρόνο Pap-test, εξέταση χαμηλού κόστους μέσω της οποίας εντοπίζονται – αν υπάρχουν- καρκινικά κύτταρα.

Η πρόληψη παίζει καθοριστικό ρόλο καθώς αν διαγνωστεί δυσπλασία ή προκαρκινική αλλοίωση, η γυναίκα έχει την δυνατότητα να επέμβει πρόωρα και αποτελεσματικά καθώς η εξέλιξή των παραπάνω σε διηθητικό καρκίνο απαιτεί χρόνια. Σε αντίθεση με τους άλλους καρκίνους για την πρόληψη αυτού του καρκίνου έχουμε στη διάθεσή μας ένα πανίσχυρο όπλο που λέγετε κυτταρολογική εξέταση κατά Παπανικολάου (pap test), (πήρε το όνομα του Έλληνα γιατρού Γ. Παπανικολάου ο οποίος το επινόησε). Το συγκεκριμένο τεστ είναι ανώδυνο, παίρνετε σε πολύ μικρό χρόνο, και στοιχίζει ελάχιστα. Παρά το γεγονός ότι το test έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση εμφάνισης της νόσου, αλλά και της θνησιμότητας από αυτήν, μπορούμε σήμερα για καλύτερα αποτελέσματα να το συνδυάσουμε και με το HPV test. 

Το HPV test γνωστό και ως HPV DNA test είναι πιο ευαίσθητο κι ανιχνεύει απευθείας το DNA 14 τύπων υψηλού κινδύνου του ιού, ενώ διαχωρίζει τους πιο επικίνδυνους τύπους 16 και 18 του HPV. Μπορούμε επί πλέον να προσδιορίσουμε τις γυναίκες εκείνες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου κι οποίες θα πρέπει να αντιμετωπισθούν έγκαιρα. Το test Pap μόνο του η σε συνδυασμό και ταυτόχρονα με το HPV test πρέπει να γίνετε από όλες τις γυναίκες που έχουν σεξουαλικές σχέσεις ανεξαρτήτως ηλικίας μία φορά το χρόνο, η τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια.

Τα εμβόλια «κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας»

Από το 2002 έχει ξεκινήσει η εφαρμογή εμβολιασμού για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Φαίνεται ότι τα εμβόλια έχουν άριστη αποτελεσματικότητα και είναι απόλυτα ασφαλές

Σαφέστατα, το μεγαλύτερο όφελος μπορεί να επιτευχθεί όταν ο εμβολιασμός προγραμματιστεί και ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Για το σκοπό αυτό, έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο του τακτικού προληπτικού εμβολιασμού στα παιδιά. Σε κάθε όμως περίπτωση, υπάρχει όφελος για όλες τις γυναίκες σχεδόν σε όλες τις ηλικίες. Έτσι συνιστάται ο εμβολιασμός και για τις ηλικίες έως και 26 ετών. Για μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες η χρησιμότητα του εμβολίου είναι αντικείμενο συζήτησης μεταξύ γυναίκας και Γυναικολόγου.

Το 9δύναμο εμβόλιο HPV έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και χορηγείται δωρεάν σε 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών σε κορίτσια ηλικίας 11 έως 15 ετών. Σε περίπτωση που οι 2 δόσεις γίνουν σε μεσοδιάστημα μικρότερο των 5 μηνών απαιτείται και 3^η δόση 6 μήνες μετά την πρώτη δόση και τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη 2^η δόση. Εφόσον η έναρξη του εμβολιασμού γίνει μετά τη συμπλήρωση του 15^ου έτους,  χορηγούνται 3 δόσεις εμβολίου (1, 2, 6 μήνες).

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι σε καμία περίπτωση, ακόμα και μετά από εμβολιασμό, οι γυναίκες δεν πρέπει να σταματούν την προληπτική εξέταση κατά Παπανικολάου, με στόχο την πρόληψη βλαβών από τους υπόλοιπους τύπους του ιού.

Τέλος, μακρινή ελπίδα όλων μας αποτελεί η κατασκευή και εφαρμογή και θεραπευτικού εμβολίου για τις γυναίκες εκείνες που ήδη έχουν έρθει σε επαφή ή έχουν αναπτύξει βλάβες στον τράχηλο της μήτρας, λόγω της HPV λοίμωξης.

Με τον συνδυασμό του εννιαδύναμου εμβολίου και του ΗPV DNA test ο κίνδυνος ελαττώνεται από 91% έως 98%. Να σημειωθεί ότι μία γυναίκα που θα εμβολιαστεί κατά του HPV θα χρειαστεί να κάνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής της μόνο τέσσερις-πέντε φορές το ΗPV DNA test χωρίς να χρειάζεται να κάνει πλέον το τεστ Παπανικολάου. Το ΗPV DNA test καλύπτεται πλέον από τον ΕΟΠΥΥ για γυναίκες κάθε ηλικίας.

* Ο Γιώργος Μονεμβασίτης είναι Μαιευτήρας-Γυναικολόγος.

Επ. Καθηγητής Παν/μίου Cornell, H.Π.Α., 
Εξειδικευτής στην Ουρογυναικολογία και Χειρουργική Χαλάρωσης Πυέλου.

Τηλ. 210 8053176 Μαρούσι, τηλ 210 7777787 Δορυλαίου 10-12 Αθήνα

Διαβάστε επίσης

• Είμαι 23 ετών μου βρήκαν ότι μολύνθηκα από HPV, να κάνω το εμβόλιο;
• Πως αναπτύσσεται ο καρκίνος της μήτρας; Η σημασίας της πρόληψης. Το τεστ ΠΑΠ και η θεραπεία.
• ΠΑΠ ΤΕΣΤ, ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ
• Human Papillomaviruses (HPV). Kονδυλώματα - μυρμηκιες
• Πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η τραχηλίτιδα της μήτρας, τι την προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται;

ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΗΜΕΡΑ 00:16