Αρθρίτιδες: Οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα ή ποδάγρα

Αλέξανδρου Γιατζίδη
Dr.
PhD
https://scholar.google.gr/citations?hl=el&user=x0_XklQAAAAJ

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, Μ.D., medlabnews.gr

Η αρθρίτιδα αναφέρεται συχνά ως μια μόνο ασθένεια. Στην πραγματικότητα όμως, είναι ένας όρος που αναφέρεται σε περισσότερες από 100 ιατρικές παθήσεις που επηρεάζουν το μυοσκελετικό σύστημα, ειδικά τις αρθρώσεις όπου συναντώνται δύο ή περισσότερα οστά.
Σε μερικές μορφές αρθρίτιδας επηρεάζονται επίσης και οι ιστοί στο εξωτερικό της άρθρωσης.

Ποιοι παθαίνουν Αρθρίτιδα; Παρόλο που η αρθρίτιδα είναι πιο κοινή σε ενήλικους άνω των 65, άνθρωποι όλων των ηλικιών (και τα παιδιά) μπορούν να προσβληθούν. Κοντά στα δύο τρίτα των ανθρώπων με αρθρίτιδα είναι κάτω των 65. Η αρθρίτιδα είναι πιο συχνή στις γυναίκες σε όλα τις ηλικιακές ομάδες και προσβάλλει όλες τις εθνικές και φυλετικές ομάδες.

Τρεις από τις πιο συνήθεις μορφές αρθρίτιδας είναι:

Εκφυλιστικές αρθρίτιδες
 

Στις εκφυλιστικές αρθρίτιδες ανήκει η οστεοαρθρίτιδα η οποία είναι η πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας. 

Η Οστεοαρθρίτιδα 

προκαλείται όταν μια άρθρωση μεταξύ δύο οστών υφίσταται φθορά. Σε μια υγιή άρθρωση, τα άκρα των οστών καλύπτονται από ένα λείο στρώμα χόνδρου. Ο χόνδρος σταματά το τρίψιμο των οστών μεταξύ τους και βοηθά στην ομαλή κίνηση της άρθρωσης. Ο χόνδρος προστατεύει επίσης τα οστά. Στην οστεοαρθρίτιδα, ο χόνδρος παθαίνει βλάβη πράγμα που μπορεί να είναι το αποτέλεσμα τραυματισμού ή κατάγματος, ή του να είναι κάποιος υπέρβαρος ή/και κληρονομικών παραγόντων.

Αιτίες οστεοαρθρίτιδας

• Υπερβολική κινητικότητα / μη σταθερότητα της άρθρωσης
• Κληρονομική προδιάθεση
• Φλεγμονή, λοίμωξη
• Ανισορροπία βιοχημική (συγκέντρωση άχρηστων ουσιών στον συκώτι)
• Αλλαγές που συμβαίνουν με την πάροδο ηλικίας στον μηχανισμό επιδιόρθωσης του κολλαγόνου
• Ορμονικοί παράγοντες
• Τραύμα ή μηχανική βλάβη
• Κακή διατροφή (Διαταραχή ισορροπίας οξέων - αλκαλίων)

Oι φλεγμονώδεις αρθρίτιδες 

Οι φλεγμονώδεις αυτοάνοσες αρθρίτιδες έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα την έναρξη της βλάβης από τον αρθρικό υμένα. Μερικά από τα νοσήματα που έχουν σαν κλινικό εύρημα φλεγμονώδη αρθρίτιδα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και άλλες. Τα νοσήματα αυτά έχουν μικρότερη συχνότητα στο γενικό πληθυσμό σε σχέση με την εκφυλιστική αρθρίτιδα και προσβάλλουν πολλαπλά όργανα με ζωτική λειτουργία, γεγονός που κάνει την αντιμετώπισή τους πιο δύσκολη. Λόγω της πολυπλοκότητας και της χρονιότητας αυτών των νοσημάτων, οδηγούν συχνά σε οστικές παραμορφώσεις και μερική αναπηρία. Αυτό καθιστά επιτακτική την άμεση αντιμετώπισή τους μετά την αρχική διάγνωση.   


Η ρευματοειδής αρθρίτιδα  είναι μια ασθένεια που προκαλεί φλεγμονή των αρθρώσεων, συνήθως στα χέρια, πόδια και γόνατα. Μπορεί επίσης να επηρεάζει άλλα όργανα στο σώμα. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι αυτοάνοσο νόσημα. Είναι δηλαδή μια ασθένεια στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου προσβάλλει τους ιστούς που περιβάλλουν την άρθρωση. Αυτό προκαλεί φλεγμονή και οδηγεί σε πρήξιμο, πόνο και δυσκαμψία των επηρεαζόμενων αρθρώσεων. Η επίμονη φλεγμονή βλάπτει το χόνδρο και το οστό και μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση της άρθρωσης. 

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει όλες τις αρθρώσεις του σώματος όπου παρατηρούνται τα παρακάτω συμπτώματα:

·  πόνος στις αρθρώσεις και δυσκαμψία

·  πρήξιμο, ερυθρότητα και υπερβολική θερμοκρασία

·  κούραση, αδυναμία, δυσκολία στον ύπνο

·  τα συμπτώματα είναι χειρότερα το πρωί και ελαττώνονται με τις δραστηριότητες της ημέρας

·  Η Ρ.Α. μπορεί να προσβάλλει και άλλα όργανα όπως φλεγμονή των αγγείων, έλκη, συμφόρηση λεμφαδένων, φλεγμονή των μεμβρανών γύρω από την καρδιά και πνεύμονες, διόγκωση του σπλήνα κ.ά.

Oι πόνοι είναι συνεχείς, είτε κινούνται είτε όχι οι αρθρώσεις, παρουσιάζουν έξαρση τις πρώτες πρωινές ώρες, με αποτέλεσμα να ξυπνούν την ασθενή και συνοδεύονται από έντονη και μακράς χρονικής διάρκειας πρωινή δυσκαμψία (30 έως 60 λεπτά). H κατάσταση αυτή εξελίσσεται με περιοδικές κρίσεις χωρίς όμως να αφήνει στα μεσοδιαστήματα τον ασθενή χωρίς πόνους. Mετά από κάποια χρόνια εάν δεν αντιμετωπισθεί θεραπευτικά, οι αρθρώσεις που έχουν προσβληθεί καταστρέφονται ολοκληρωτικά και παραμορφώνονται. Γι’ αυτό και ο κόσμος την αποκαλεί παραμορφωτική αρθρίτιδα. O ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι, αν και σπάνια, η νόσος μπορεί να προσβάλλει και άλλα όργανα εκτός από τις αρθρώσεις, γι’ αυτό και οτιδήποτε περίεργο σύμπτωμα εμφανίζει, θα πρέπει να ενημερώνει τον ειδικό γιατρό.

H έγκαιρη διάγνωση, μετά από κλινική εξέταση και τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις, θα αποκαλύψει εύκολα τη νόσο και η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να αναστείλει την εξέλιξή της και η ασθενής να αποφύγει τις παραμορφώσεις. H θεραπεία είναι μικτή, αφενός με αντιφλεγμονώδη φάρμακα που μειώνουν τους πόνους και τα πρηξίματα των αρθρώσεων και αφετέρου με φάρμακα τα οποία δρουν στη ρίζα της νόσου και σταματούν την εξέλιξή της. H κορτιζόνη συμμετέχει πολλές φορές στη θεραπεία της Pευματοειδούς αρθρίτιδας, χορηγούμενη είτε ενδαρθρικά για τον έλεγχο κάποιας έντονης αρθρίτιδας, είτε από το στόμα σε χρόνια βάση για την καταστολή της γενικευμένης φλεγμονής. Oι δόσεις της κορτιζόνης στη Pευματοειδή αρθρίτιδα είναι μικρές και δεν προκαλούν παρενέργειες.

Oι γυναίκες που λαμβάνουν χρόνια κορτιζόνη θα πρέπει να ελέγχονται περιοδικά για οστεοπόρωση και να λαμβάνουν από την πρώτη στιγμή της κορτιζονοθεραπείας προληπτικά αντιοστεοπορωτική αγωγή. Θα πρέπει να τονισθεί ότι, επειδή η νόσος είναι χρόνια, θα πρέπει και η θεραπεία να είναι χρόνια και η ασθενής πρέπει να οπλισθεί με την απαραίτητη επιμονή και υπομονή. Eυτυχώς τα τελευταία χρόνια καινούρια φάρμακα ήρθαν να προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα, τα οποία είναι πιο αποτελεσματικά και με λιγότερες παρενέργειες.

Οι Μεταβολικές αρθρίτιδες

Από τις μεταβολικές αρθρίτιδες συχνότερη είναι η ουρική αρθρίτιδα. Η ποδάγρα ή Ουρική Αρθρίτιδα
 προκαλείται όταν σχηματίζονται μικροσκοπικά κρύσταλλα ουρικού οξέος στις αρθρώσεις. Αυτό προκαλεί ερεθισμό και φλεγμονή των ιστών. Επηρεάζει πρώτα συνήθως την άρθρωση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού, αλλά μπορεί να προχωρήσει στα γόνατα, τους αστραγάλους και τα χέρια. Προσβολές μπορούν να εμφανιστούν πολύ γρήγορα και, αν δεν γίνει θεραπεία, ενδέχεται να διαρκέσουν για μια εβδομάδα. Χωρίς σωστή διαχείριση οι προσβολές μπορούν να συμβαίνουν συχνότερα και να διαρκούν περισσότερο.

Χαρακτηρίζεται από 
α) αύξηση της συγκέντρωσης του ουρικού οξέως στον ορό του αίματος

β) από επανειλημμένες από οξείας αρθρίτιδας όπου κρύσταλλοι ουρικού μονονατρίου βρίσκονται στα λευκοκύτταρα του υγρού της άρθρωσης.

γ) αυξημένη εναπόθεση ουρικού μονονατρίου μέσα και γύρω από τις αρθρώσεις των άκρων πράγμα που πολλές φορές οδηγεί στην καταστροφή των αρθρώσεων,

δ) από νεφρική προσβολή στην οποία υπάρχει συμμετοχή του σπειράματος του σωληναρίου, του διάμεσου ιστού και των αγγείων και

ε) από ουρολιθίαση

Το ουρικό οξύ προέρχεται

α) από τον καταβολισμό των πουρινών που συνθέτουν το γενετικό υλικό. Όταν τα κύτταρα παθαίνουν απόπτωση απελευθερώνουν το DNA και τα χρωμοσώματά τους και οι πουρίνες αποικοδομούνται σε ουρικό οξύ και

β) από την αποικοδόμηση των πουρινών που περιέχονται στις τροφές (ζωικά λευκώματα).

Η υπερουριχαιμία χωρίζεται στην α) πρωτογενή και β) δευτερογενή. Η πρωτογενής υπερουριχαιμία μπορεί να έχει δύο διαφορετικές αιτίες: i) ελαττωμένη απέκκριση του ουρικού οξέος στα ούρα ή ii) αυξημένη βιοσύνθεση λόγω βλάβης της ρυθμίσεως.

Η δευτερογενής υπερουριχαιμία οφείλεται σε διαταραχές του μεταβολισμού του ουρικού οξέος οι οποίες επέρχονται δευτερογενώς λόγω άλλων μεταβολικών διαταραχών.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η αρθρίτιδα μπορεί να επηρεάζει διαφορετικά άτομα με διαφορετικούς τρόπους αλλά τα πιο κοινά συμπτώματα είναι πόνος, πρήξιμο και δυσκαμψία σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις, και κόπωση. Τα περισσότερα άτομα αισθάνονται άλγη και πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις τους από καιρό σε καιρό και ένας τέτοιος πόνος είναι συχνά βραχύβιος. Ωστόσο, ο πόνος στις αρθρώσεις σας και η δυσκαμψία μέσα ή γύρω από τις αρθρώσεις, που δεν έχουν προφανή αιτία, θα μπορούσαν να οφείλονται σε αρθρίτιδα.

Τα συμπτώματα/ενδείξεις της αρθρίτιδας που πρέπει να προσέχετε περιλαμβάνουν

1.   Πόνο ή πρήξιμο γύρω από τις αρθρώσεις

2.   Πόνο στα γόνατα ή τα ισχία (γοφούς) όταν ανεβαίνετε σκάλες ή περπατάτε

3.   Δυσκαμψία στις αρθρώσεις νωρίς το πρωί

4.   Δυσκολία στο ντύσιμο π.χ. δένοντας κορδόνια παπουτσιών ή κουμπώνοντας κουμπιά

5.   Δυσκολία μπαίνοντας και βγαίνοντας από αυτοκίνητα

6.   Κόπωση

7.   Μυϊκή αδυναμία

8.   Απώλεια κίνησης ή κινητικότητας

9.   Ένα γενικό αίσθημα αδιαθεσίας

10.  Απώλεια βάρους

11. Ήπιο πυρετό ή νυχτερινούς ιδρώτας

12.  Δερματικά ερυθήματα 


Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά της αρθρίτιδας, ωστόσο, και μπορούν να προκληθούν από άλλες ασθένειες. Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι παρόντα σε όλους τους τύπους αρθρίτιδας.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Αν έχετε οποιαδήποτε από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, είναι σημαντικό να δείτε το γιατρό σας. Η έγκαιρη διάγνωση θα μειώσει τον πόνο, θα ελαχιστοποιήσει την επιδείνωση της πάθησής σας και θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε την κινητικότητά σας. Ο γιατρός σας θα ελέγξει το ιατρικό σας ιστορικό και θα κάνει εξέταση. Ενδέχεται επίσης να χρειαστούν άλλες εξετάσεις όπως εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες και διαγνωστικές εξετάσεις. Ο ρευματοειδής παράγοντας είναι ένα αντίσωμα που ανιχνεύεται στους περισσότερους ανθρώπους με ρευματοειδή αρθρίτιδα

Η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων (ΤΚΕ) και η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) μετρούν το επίπεδο φλεγμονής στον οργανισμό σας

Ιδιαίτερα χρήσιμος για την έγκαιρη ανίχνευση της ΡΑ είναι ο προσδιορισμός αντισωμάτων έναντι μιας ουσίας που εμφανίζεται φυσιολογικά και ονομάζεται κυκλικό κιτρουλινοποιημένο πεπτίδιο (αντι-CCP αντισώματα).

Μια άλλη εξέταση είναι η ανάλυση του αρθρικού υγρού που περιβάλλει τις αρθρώσεις, ώστε να επιβεβαιωθεί η παρουσία φλεγμονώδους νόσου. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να σας παραπέμψει σε ρευματολόγο που είναι ειδικός σ’ αυτό τον τομέα ιατρικής.

Ποια είναι η θεραπευτική αγωγή;

Δεν υπάρχει μία μόνο θεραπευτική αγωγή για την αρθρίτιδα, ωστόσο πολλές μορφές αρθρίτιδας μπορούν να ελέγχονται αποτελεσματικά για να σας προσφέρουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Ο στόχος της θεραπείας είναι η πρόληψη ή ο έλεγχος της καταστροφής των αρθρώσεων και η μείωση των συμπτωμάτων.

Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε αντιρευματικά φάρμακα τροποποιητικά της νόσου (DMARD) σε πρώιμο στάδιο της θεραπείας. Ο γιατρός σας θα παρακολουθεί την βελτίωση των συμπτωμάτων και τυχόν παρενέργειες όταν παίρνετε DMARD.

Τα DMARD που μπορεί να χρησιμοποιηθούν είναι:

·  Υδροξυχλωροκίνη
·  Άλατα χρυσού
·  Πενικιλλαμίνη
·  Λεφλουνομίδη
·  Σουφασαλαζίνη
·  Αζαθιοπρίνη
·  Κυκλοσπορίνη
·  Μεθοτρεξάτη

Η επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου είναι ευθύνη του θεράποντα ιατρού, μετά από κατάλληλη ενημέρωση και συναίνεση του ασθενούς. Η μεθοτρεξάτη είναι το πιο συχνά συνταγογραφούμενο DMARD και βελτιώνει αποτελεσματικά τα συμπτώματα της ΡΑ όταν χρησιμοποιείται μόνη της ή με άλλα DMARDs, ή 
με άλλα φάρμακα που ονομάζονται τροποποιητές βιολογικής απάντησης (βιολογικοί παράγοντες).

Επειδή η αρθρίτιδα επηρεάζει άτομα με διαφορετικό τρόπο, οι αποφάσεις θεραπευτικής αγωγής της αρθρίτιδας σας θα προσαρμόζονται αναλόγως. Είναι πολύ σημαντικό να αναπτύξετε μια καλή συνεργασία με το γιατρό σας.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας;

Είναι σημαντικό να αναλάβετε ενεργό ρόλο στην κατανόηση και αντιμετώπιση της πάθησής σας. Ο ακόλουθος κατάλογος σημείων ελέγχου θα σας βοηθήσει να αρχίσετε τα πρώτα βήματα για να καταφέρετε να ζείτε καλά με την αρθρίτιδά σας.

1.  Αναλάβετε τον έλεγχο γνωρίζοντας την ασθένειά σας - μάθετε ποιον τύπο έχετε και ανακαλύψτε έπειτα τους καλύτερους τρόπους να βελτιώσετε την κατάστασή σας

2.  Μην καθυστερείτε, δείτε το γιατρό σας

3.  Μάθετε σχετικά με τις επιλογές θεραπείας σας

4.  Βρείτε νέους τρόπους να παραμείνετε δραστήριοι – η τακτική άσκηση βοηθά στην ανάπτυξη και διατήρηση υγιών 
οστών, μυών και αρθρώσεων. Π.χ. περπάτημα

5.  Μάθετε τεχνικές για να σας βοηθούν να διαχειρίζεστε τον πόνο σας - μιλήστε στο γιατρό σας για τη διαχείριση του 
πόνου σας, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει άλλους τομείς εκτός από φάρμακα - Φυσιοθεραπεία (μια θεραπεία που μπορεί να βοηθήσει με την κινητικότητα και την ανεξαρτησία) και Υδροθεραπεία (άσκηση σε ζεστό νερό), που μπορούν να σας βοηθήσουν.

6.  Αποδεχθείτε τα συναισθήματά σας και ζητήστε υποστήριξη

7.  Κάνετε επιλογές τροφών που «μετρούν» - ακολουθείτε μια υγιεινή ισορροπημένη διατροφή για να διατηρείτε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα σε σχέση με το ύψος σας

8.  Ισορροπήστε τη ζωή σας - όταν έχετε αρθρίτιδα, χρειάζεται να βρείτε τη σωστή ισορροπία μεταξύ της εργασίας, 
της δραστηριότητας και της ανάπαυσης. Να είστε ευέλικτοι - αν έχετε μια άσχημη ημέρα, αλλάξτε τα σχέδιά σας. Βρείτε νέες δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε με την αρθρίτιδά σας που θα σας δώσουν ικανοποίηση. Π.χ. χορός και ελαφρά άσκηση

9.  Διαχείριση άγχους (στρες) και χαλάρωση – Αναγνωρίστε το πότε σας πιάνει άγχος. Βρείτε δραστηριότητες που θα ανακουφίζουν το άγχος – μάθετε τεχνικές χαλάρωσης όπως ο διαλογισμός. Αφήστε κάποιο ελεύθερο χρόνο για να χαλαρώνετε π.χ. ένα αγαπημένο μέρος στον κήπο

ΠΗΓΕΣ 
Rheumatology Secrets, Arthritis Research Campaign

Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία www.ere.gr

Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα www.arthritis.org.gr 

Διαβάστε επίσης

• Τι πρέπει να κάνετε για να ανακουφιστείτε από τον πόνο στην μέση;
• Πόνος στην πλάτη. Ποιες οι αιτίες, πότε πρέπει να πάτε στον γιατρό και τι πρέπει να κάνετε για την πρόληψή του;
• Τα ωμέγα-3 λιπαρά μπορεί να βοηθούν στη μείωση της φλεγμονής σε ορισμένες μορφές αρθρίτιδας.
• Τι είναι ο ρευματολόγος και για ποιους λόγους πρέπει να τον επισκεφτείτε
• Τι είναι η CRP (C αντιδρώσα πρωτεΐνη); Πόσο χρήσιμη είναι στη διάγνωση φλεγμονής αλλά και στην πρόληψη καρδιακής προσβολής; 

ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΕΙΔΗΣΕΙΣ Οστεοαρθρίτιδα Οσφυαλγία ΠΟΔΙΑ Πόνος Ρευματολογία ΣΗΜΕΡΑ ΨΩΡΙΑΣΗ 01:31