Καλέντουλα η φαρμακευτική (κατιφές ή νεκρολούλουδο), για δοθιήνες, έρπη, έλκη, μολύνσεις, μώλωπες, τραύματα, ακμή, πονόλαιμο, κιρσούς

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγος, medlabnews.gr

Η καλέντουλα είναι ένα από τα ποιο γνωστά και πολλαπλώς χρησιμοποιημένα βότανα στη δυτική βοτανοθεραπεία. 

Λόγω της μεγάλης περιόδου ανθοφορίας της, από τις αρχές του καλοκαιριού μέχρι το τέλος φθινοπώρου, το βότανο έχει πάρει το όνομά του από το λατινικό calendulae που σημαίνει «όλους τους μήνες». Η λατινική ονομασία της είναι Calendula officinalis και προέρχεται από τη λατινική λέξη «calens», η οποία σημαίνει «η πρώτη μέρα κάθε μήνα», καθώς οι Ρωμαίοι ισχυρίζονταν ότι τότε ανθίζει. Είναι φυτό μονοετές ή διετές, ύψους 20-60 εκ. και άνθη κίτρινα ή πορτοκαλί. Δεν αυτοφύεται αλλά καλλιεργείται ως καλλωπιστικό στους κήπους σε όλη την Ελλάδα.

Ευδοκιμεί σε περιοχές με ήπιο κλίμα και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. 

Το συναντάμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, συνήθως με το όνομα νεκρολούλουδο. 

Η καλέντουλα έχει καλλιεργηθεί σαν φυτό κήπου για πολλά χρόνια σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Τα λουλούδια της καλέντουλας έχουν χρησιμοποιηθεί σαν φάρμακο για αιώνες, και βοτανικά ιάματα που βασίζονται στην καλέντουλα ήταν γνωστά επί γενεές. 

Τα άνθη της καλέντουλας έχουν θεωρηθεί ευεργετικά για τη μείωση των φλεγμονών, τη γρήγορη αποθεραπεία πληγών και τις αντισηπτικές τους δυνατότητες. Έχουν χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουν ποικίλες δερματικές ασθένειες και είναι αποτελεσματικά ενάντια στα δερματικά έλκη. Όταν λαμβάνονται εσωτερικά ως τσάι, μπορούν να αντιμετωπίσουν έλκη του στομάχου φλογώσεις - φλεγμονές. Η καλέντουλα ερευνάται σήμερα για τις αντικαρκινικές της ιδιότητες.

H καλέντουλα χρησιμοποιούνταν στον αρχαίο ελληνικό, ρωμαϊκό και ινδικό πολιτισμό ως θεραπευτικό βότανο, αλλά και ως συστατικό σε καλλυντικά και φαγητά· υπάρχουν αναφορές οι οποίες υποστηρίζουν πως κατά την αρχαιότητα οι Έλληνες και οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν τα πέταλα του άνθους της σε κάποια από τα εδέσματα τους. Επιπλέον, οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης συνήθιζαν να προσθέτουν άνθη καλέντουλας στις σούπες για να τις «αρωματίσουν». 

Αργότερα, την εποχή του Μεσαίωνα η χρήση του φυτού ήταν διαδεδομένη όχι μόνο στους κήπους των μοναστηριών άλλα και στον λαό. Με αυτό αντιμετώπιζαν πονόδοντους, παθήσεις του στομάχου, της χολής και του συκωτιού, ενοχλήσεις της εμμηνόρροιας καθώς και ευλογιά. Επίσης, οι γυναίκες της εποχής χρησιμοποιούσαν τα άνθη της καλέντουλας για να βάφουν τα μαλλιά τους. 

Η καλέντουλα χρησιμοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική, από τον 12ο κιόλας αιώνα, σαν αντισπασμωδικό, ιδιαιτέρως για το στομάχι, την δυσμηνόρροια, σαν τονωτικό του ήπατος, αλλά και ως εφιδρωτικό, αντιεμετικό, αντισκορβουτικό κ.α.

Ευεργετικά συστατικά 

Η καλέντουλα περιέχει ένα σύνολο ευεργετικών συστατικών, στα οποία οφείλονται οι πολλές της θεραπευτικές δράσεις. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι σαπωνίνες, τα καροτενοειδή, οι στερόλες, τα φλαβονοειδή, τα αιθέρια έλαια. Περιέχει ρητίνες, στερόλες, φλαβονοειδή, καροτένια, τριτερπένια, πτητικό έλαιο και γλίσχραμα.

Χρήση:

Η καλέντουλα είναι ιδιαίτερα γνωστή για την ενυδατική, καθαριστική, αντιφλεγμονώδη, αντισηπτική, στυπτική, καταπραϋντική και επουλωτική της δράση, ενώ δευτερευόντως μπορεί να ληφθεί ως τονωτικό ή ήπιο αντισπασμωδικό. Για τον λόγο αυτό, θεωρείται ένα από τα καλύτερα βότανα για τη θεραπεία τοπικών δερματικών προβλημάτων, ερεθισμούς, φλεγμονές, μολύνσεις, δερματικά έλκη, εξωτερικές αιμορραγίες, αλλά και για μώλωπες και διαστρέμματα. 

Συνίσταται για την ακμή και τα σπυράκια, την τριχοφυτία του πέλματος, τους δοθιήνες και τα έλκη, τους μώλωπες, τα εγκαύματα, την επιπεφυκίτιδα, τα κοψίματα και τα τραύματα, το έκζεμα, τις αιμορροΐδες, τον έρπη, την ψωρίαση, τον πονόλαιμο, την μονιλίαση, την αμυγδαλίτιδα, τον πονόδοντο και τους κιρσούς.

Τις εξαιρετικές της ικανότητες δείχνει η καλέντουλα στους τραυματισμούς του δέρματος και των βλεννογόνων. Κομπρέσες με τσάι ή αραιωμένο βάμμα μπορούν να θεραπεύσουν πληγές που επουλώνονται δύσκολα, μολύνσεις των νυχιών, εγκαύματα, αποστήματα, ουλές και έλκη των κνημών. Οι γαργάρες με τσάι βοηθούν σε περίπτωση στοματίτιδας και φαρυγγίτιδας.

Τα αιθέρια έλαια αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και μυκήτων, οι δε σαπονίνες ενεργούν αντιφλεγμονικά. Η καλέντουλα ενισχύει επιπλέον το ανοσοποιητικό σύστημα, ενεργεί αντισπασμωδικά και ευνοεί την έκκριση χολής.

Στην σύγχρονη βοτανοθεραπεία, από τα άνθη ή τα πέταλα του φυτού, παρασκευάζονται : αλοιφή, έλαιο, βάμμα καθώς και αφέψημα. Εξαιρετικά χρήσιμο αποτελεί το έλαιο της καλέντουλας το οποίο είναι πλούσιο σε φλαβονοειδή και καροτενοειδή, ουσίες με ευεργετικές για το δέρμα ιδιότητες. Aποτελεί εξαιρετική βάση για κρέμες, φυτικές λοσιόν και άλλα καλλυντικά προϊόντα. Mπορεί να εφαρμοστεί απευθείας στο δέρμα και θεωρείται ιδανικό λάδι για μασάζ αρωματοθεραπείας, καθώς αποτελεί άριστο φορέα που επιδέχεται την προσθήκη επιπλέον αιθέριων ελαίων. Βοηθά στην θεραπεία ήπιων δερματικών ερεθισμών που οφείλονται στον κρύο αέρα και στις απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας. Επίσης, συνιστάται στην περιποίηση της ακμής, της φλεβίτιδας, των εκζεμάτων και των κρεατοελιών. 

Το βάμμα της καλέντουλας χρησιμοποιείται σε επιθέματα για πληγές, σε γαργάρες για φαρυγγίτιδα (1-2 κουταλιές σε μισό ποτήρι νερό) ή για κολπικές πλύσεις (2 κουταλιές σε μισό λίτρο αποστειρωμένο νερό). 

Η κρέμα καλέντουλας είναι κατάλληλη για δερματίτιδες και ερεθισμούς του δέρματος, καθώς και για χρήση σε βρεφική και παιδική επιδερμίδα. 

Επιπλέον, κομπρέσες με τσάι ή αραιωμένο βάμμα μπορούν να θεραπεύσουν πληγές που επουλώνονται δύσκολα, μολύνσεις των νυχιών, εγκαύματα, αποστήματα, ουλές και έλκη των κνημών. 

Τέλος, η καλέντουλα θεωρείται εξαιρετικό βότανο για το έλκος, την γαστρίτιδα και τις λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος. Θεωρείται πως δρα και ως χωνευτικό. Παράλληλα, είναι αποτελεσματική στους έντονους πόνους και τις κράμπες της περιόδου.

Χρήσεις του για ομορφιά:

· Πρόσωπο: συνίσταται για ξηρές και ευαίσθητες επιδερμίδες, ως υγραντικό ή στυπτικό με φασκόμηλο ή ως κομπρέσα με μέντα και κατιφέ για ανοιχτούς πόρους. 

· Μαλλιά: συνιστάται για λιπαρά μαλλιά ή με πιτυρίδα, προσθέτει λάμψει στα μαλλιά. Βελτιώνει το χρώμα των κόκκινων μαλλιών.

· Μάτια: κομπρέσα για ανακούφιση των κουρασμένων, πρησμένων και ερεθισμένων ματιών.

· Σώμα: έγχυμα για το μπάνιο, για την ανακούφιση των κουρασμένων και πονεμένων μυών.

· Χέρια: μαλακτικό έγχυμα για τα χέρια. Καθαριστικό χεριών από κατιφέ και άλευρο βρόμης. Κρέμα χεριών από κατιφέ

 · Πόδια: δροσιστικό ποδόλουτρο. Καταπραϋντικό ποδόλουτρο. Λοσιόν από κατιφέ και τίλιο για τα πόδια. Βάλσαμο για τα πόδια, με μέντα.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΦΕΨΗΜΑΤΟΣ

Για την παρασκευή αφεψήματος αρκεί να βράσουμε το βότανο σε νερό για 10-15 λεπτά (υπολογίζουμε πως θα χρειαστεί 5γρ. καλέντουλας ανά κούπα ροφήματος). 

Για την προετοιμασία της κομπρέσας, τοποθετούμε μία ποσότητα του βοτάνου μέσα σε μία κατσαρόλα, καλύπτουμε με νερό και σιγοβράζουμε για 10-15 λεπτά. Στραγγίζουμε το βότανο και βουτάμε ένα καθαρό πανί (πετσέτα, γάζα κτλ.) μέσα στο αφέψημα. Τοποθετούμε το πανί πάνω στην επιδερμίδα (όσο είναι ζεστό). 

Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε ένα κατάπλασμα τυλίγοντας το ίδιο το βότανο που έχουμε βράσει σε μία γάζα και στερεώνοντας την επάνω στο σώμα.  Με τον ίδιο τρόπο μπορείτε να αξιοποιήσετε και τα άνθη του φυτού. Επίσης, μπορείτε να την πίνετε 3 φορές την ημέρα και σε μορφή βάμματος, διαλύοντας 30 σταγόνες σε ένα ποτηράκι νερό. 

Μέτρα προφύλαξης 

Όσοι παίρνετε ηρεμιστικά, καλό είναι να γνωρίζετε ότι η λήψη της καλέντουλας σε συνδυασμό με αυτά μπορεί να επιδεινώσει την υπνηλία. Επίσης, αν είστε έγκυος, αποφύγετε τη λήψη από το στόμα, αλλά και την τοπική εφαρμογή, ενώ συνιστάται η αποφυγή της και στη διάρκεια του θηλασμού, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ασφάλειά της. Τέλος, μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση σε όσους έχουν ευαισθησία σε φυτά της οικογένειας Asteraceae/ Compositae, όπως είναι τα χρυσάνθεμα, ο κατιφές, οι μαργαρίτες. 

Διαβάστε επίσης

• Το οπλοστάσιο της φύσης: Βότανα και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ανά ασθένεια
• Τσουκνίδα, για την αναιμία, τις πέτρες, την πίεση, τις αιμορροΐδες, τον διαβήτη, την ακμή.

Ακμή Βότανα Δέρμα ΕΙΔΗΣΕΙΣ Λοίμωξη ΣΗΜΕΡΑ Συνταγές Φάρμακα 00:47