Τι είναι η πολιομυελίτιδα, πώς μεταδίδεται; Τι συμβαίνει στην χώρα μας;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, Μ.D., medlabnews.gr

Έως ότου στον κόσμο δεν απομείνει ούτε ένα μολυσμένο παιδί, τα παιδιά όλων των χωρών θα απειλούνται με μόλυνση από πολιομυελίτιδα. 23 χώρες, οι οποίες στο παρελθόν είχαν απαλλαγεί από την αρρώστια αυτή, άρχισαν πάλι να μολύνονται τα τελευταία δύο χρόνια  λόγω εισαγωγής του ιού, ανακοίνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Η Παγκόσμια Ημέρα Πολιομυελίτιδας καθιερώθηκε από τον οργανισμό Rotary International εδώ και πάνω από δέκα χρόνια και διεξάγεται κάθε 24η Οκτωβρίου με αφορμή τον εορτασμό της γέννησης του Jonas Salk, επικεφαλής της πρώτης επιστημονικής ομάδας που ανέπτυξε ένα εμβόλιο κατά της ασθένειας. 

Η χρήση αυτού του αδρανοποιημένου εμβολίου και η μετέπειτα διαδεδομένη χρήση της θεραπείας με φάρμακο από το στόμα, που αναπτύχθηκε από τον Albert Sabin, οδήγησαν στη δημιουργία της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Εξάλειψη της Πολιομυελίτιδας (GPEI) το 1988. Από το 2013, η GPEI κατάφερε να μειώσει τον επιπολασμό της πολιομυελίτιδας σε παγκόσμιο επίπεδο κατά 99%. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγειας (ΠΟΥ) μιλά, σήμερα, για "ιστορικό βήμα" προς έναν κόσμο χωρίς πολιομυελίτιδα, καθώς μια ομάδα ειδικών επιβεβαίωσε ότι ο δεύτερος από τους τρεις τύπους του ιού της πολιομυελίτιδας έχει εξαφανιστεί παγκοσμίως. Η ανακοίνωση της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Εξάλειψη της Πολιομυελίτιδας σημαίνει ότι κυκλοφορεί ακόμη μόνο ο τύπος 1 του ιού της πολιομυελίτιδας, αφού η εξάλειψη του τύπου 2 έχει κυρηχθεί ήδη από το 2015 και του τύπου 3 αυτή την εβδομάδα.

Η πολιομυελίτιδα είναι μία οξεία ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της πολιομυελίτιδας. Η πολιομυελίτιδα προκαλεί ελαφρά συμπτώματα ή πολύ σοβαρή ασθένεια. Είναι ιός που επηρεάζει το πεπτικό και νευρικό σύστημα. 

Προκαλεί πυρετό, εμετό και ακαμψία των μυών και μπορεί να επηρεάσει τα νεύρα προκαλώντας μόνιμη παράλυση.

Η νόσος μπορεί να παραλύσει τους μύες της αναπνοής και κατάποσης, οδηγώντας στον θάνατο. Μεταξύ δύο και πέντε τοις εκατό των ανθρώπων με πολιομυελίτιδα πεθαίνουν απ’ τη νόσο και περίπου οι μισοί απ’ όλους τους ασθενείς που επιβιώνουν παθαίνουν μόνιμη παράλυση.

Η εξαιρετικά επικίνδυνη ασθένεια, που πλήττει το παιδικό νευρικό σύστημα και προκαλεί παράλυση των άκρων, μπορεί να πλήξει εκατομμύρια παιδιά, εάν δεν γίνει δυνατή η εξάλειψή της την επόμενη δεκαετία.

Συμπτώματα:

- Σε 90% των προσβεβλημένων από τον ιό, η νόσος είναι ασυμπτωματική.

- Σε 10% εκδηλώνεται με ήπια συμπτώματα (πυρετός, μυαλγίες, ναυτία, κεφαλαλγία, δυσκαταποσία).

-  Σε 1% προκαλεί άσηπτη μηνιγγίτιδα.

- Σε μικρότερο από 1% προκαλεί χαλαρή παράλυση ( απώλεια των αντανακλαστικών και του μυϊκού τόνου). 

Οι παραλύσεις είναι συνήθως ασύμμετρες. Τα κάτω άκρα προσβάλλονται πιο συχνά από τα άνω. Σε ορισμένες περιπτώσεις ανάλογα με τον εντοπισμό της κυτταρικής βλάβης  στο κεντρικό νευρικό σύστημα  ( εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό ), μπορεί να έχουμε διαταραχές της κατάποσης, του λόγου, της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και τελικά τον θάνατο.

Τρόπος μετάδοσης

Η πολιομυελίτιδα μπορεί να μεταδοθεί αν τα κόπρανα μολυσμένου ατόμου μολύνουν τα τρόφιμα, νερό ή χέρια.

Κυρίως μετάδοση από άτομο σε άτομο, βασικά μέσω της κοπρανο-στοματικής οδού. Ο ιός ανιχνεύεται πιο εύκολα και για μεγαλύτερο διάστημα στα κόπρανα, από ότι σε φαρυγγικές εκκρίσεις. Όπου το επίπεδο υγιεινής είναι υψηλό, η εξάπλωση μέσω φαρυγγικών εκκρίσεων μπορεί να είναι σχετικά πιο σημαντική. Σε σπάνιες περιπτώσεις, το γάλα, η τροφή και άλλα αντικείμενα μολυσμένα με κόπρανα έχουν ενοχοποιηθεί ως αγωγοί. Δεν υπάρχουν αξιόπιστες ενδείξεις εξάπλωσης μέσω εντόμων. Το νερό και τα λύματα ενοχοποιούνται σπανίως.

Τα περισσότερα κρούσματα αφορούν παιδιά κάτω των 5 ετών.

Ο χρόνος επώασης είναι από μία έως τρεις εβδομάδες.

Διάγνωση: Ο ιός μπορεί να απομονωθεί από δήγματα κοπράνων, φαρυγγικών εκκρίσεων, εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

Θεραπεία

Η θεραπεία είναι συμπτωματική.

Δεν υπάρχει θεραπεία, παρά μόνο υποστηρικτικά μέτρα. Ωστόσο, η νόσος προλαμβάνεται μέσω του εμβολιασμού.

Τα περιστατικά νόσησης από πολιομυελίτιδα έχουν πλέον εξαλειφθεί την τελευταία 20ετία, λόγω του μαζικού εμβολιασμού. Ωστόσο, σε ορισμένες χώρες του κόσμου, η ασθένεια εξακολουθεί να υφίσταται.

Η χώρα μας ανακηρύχθηκε ως «περιοχή ελεύθερη από πολιομυελίτιδα» τον Ιούνιο του 2002, μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη, σαν αποτέλεσμα του συστηματικού εμβολιασμού και της ενισχυμένης επιδημιολογικής επιτήρησης της πολιομυελίτιδας.  

Η επιτήρηση της οξείας χαλαρής παράλυσης (ΟΧΠ) σε όλα τα άτομα κάτω των 15 ετών ή σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας όταν υπάρχει υποψία πολιομυελίτιδας αποτελεί βασικό στοιχείο της διατήρησης της χώρας ελεύθερης πολιομυελίτιδας. Στη χώρα μας με σκοπό την πρώιμη ανίχνευση κάθε πιθανής εισαγωγής άγριου ιού πολιομυελίτιδας, λειτουργεί:

· από το 1998, κλινικοεργαστηριακό δίκτυο επιδημιολογικής επιτήρησης της οξείας χαλαρής παράλυσης (Ο.Χ.Π.) – πολιομυελίτιδας

· από το 2010, συμπληρωματική εργαστηριακή επιτήρηση δειγμάτων κοπράνων για την ανίχνευση πολιοϊών σε ομάδες υψηλού κινδύνου (αθίγγανους, μετανάστες κλπ). Μέχρι σήμερα, δεν έχει ανευρεθεί άγριος ιός πολιομυελίτιδας.

· Από το 2012, περιβαλλοντική επιτήρηση του άγριου ιού της πολιομυελίτιδας με επιτήρηση λυμάτων, κατά προτεραιότητα από βιολογικούς καθαρισμούς περιοχών με χώρους  συγκέντρωσης  μεταναστών και καταυλισμούς αθιγγάνων.

Σε επιφυλακή οι ελληνικές αρχές για την πολιομυελίτιδα

Σε επιφυλακή βρίσκονται οι υγειονομικές αρχές της χώρας για το ενδεχόμενο εισαγωγής κρούσματος πολιομυελίτιδας στην Ελλάδα.

Την ανησυχία των ελληνικών αρχών επιτείνει το γεγονός ότι, αρκετοί πρόσφυγες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη Συρία δεν έχουν εμβολιαστεί λόγω κατάρρευσης του υγειονομικού συστήματος της αραβικής χώρας.

Το ΕΚΕΠΥ έχει προχωρήσει σε εμβολιασμό των προσφύγων και  σε ίδρυση ιατρείων σε όλα τα κέντρα κράτησης μεταναστών με κονδύλια της ΕΕ, προκειμένου να ελέγχονται υγειονομικά οι φιλοξενούμενοι σε αυτά.

Πηγή: World Health Organization, ΚΕΕΛΠΝΟ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΕΕΛΠΝΟ Λοίμωξη ΠΑΙΔΙΑ Πρόσφυγες ΣΗΜΕΡΑ 18:14